Maarten Bertrams

Jeugdherinneringen van Maarten Bertrams in 2002.

Maarten Bertrams (*1942) is het eerste achterkleinkind van Willem en Bernardina Kuijt-ter Meulen, kleinzoon van Frans en Agnes Lucassen-Kuijt en zoon van Felix en Liny Bertrams-Lucassen. Maarten schrijft hier zijn jeugdherinneringen:

Na lange tijd kwam ik weer in contact met achterneef en familieboek-samensteller Louk Bots. Een gezellig bezoek aan de Keizersgracht en daarna een etentje in Hilversum mondde uit in een verzoek wat jeugdherinneringen vast te leggen. "Je bent tenslotte het oudste achterkleinkind van Willem en Bernardina Kuijt - ter Meulen en je hebt als jong gepensioneerde tijd genoeg". Ter verduidelijking: mijn oma van moeder's kant is Agnes Kuijt getrouwd met Frans Lucassen. Ik steek dus maar van wal. Wat herinner ik me zoal?

Om te beginnen Prins Hendriklaan 1 (thans gesloopt) in Bussum. Daar woonden Grootvader en Oma Lucassen. De leukste herinnering is natuurlijk het zogenaamde "smikkeluurtje" bij Oma (Agnes Kuijt) in de serre. Ik zat in de buurt op een bewaarschool en ging dan vaak tussen de middag bij Oma iets lekkers halen. Oma was toen nog gezond, haar jongste kinderen woonden nog thuis en ze was trots op haar eerste kleinkind. Naderhand, toen ze met Grootvader in het Sint Theresia Rustoord in Ouderkerk woonde, zo herinner ik me was ze vaak ziek en bedlegerig, maar wel altijd in voor een praatje. Het was een lieve Oma. Ook haar begrafenis staat me nog helder voor de geest, vooral de lange stoet van ooms en tantes en andere belangstellenden.

Tante Mop. Die herinner ik me nog heel goed. Het was natuurlijk een oudtante, maar toch met een veel jeugdiger uitstraling dan haar zus, mijn Oma. Hartelijk, gastvrij, spontaan en zeer extravert. Mijn moeder was dol op haar. In mijn kinderjaren werden kleren nog vaak in Amsterdam gekocht. Een bezoekje aan de Keizersgracht maakte dan deel uit van de routine. Ik heb er een aantal malen gelogeerd, o.a. een keer nadat in een Amsterdams ziekenhuis mijn amandelen waren "gepeld". Een halve eeuw later was ik er weer, op bezoek bij Louk en Gerrie.

Grootvader Lucassen. Een voor mij onvergetelijke man. Wellicht niet gemakkelijk als vader, want veeleisend, maar voor een kleinkind ideaal. Zo beschikte hij altijd over de nieuwste goocheltrucs en was hij één van de eersten met een bandrecorder. Natuurlijk was hij trots op z'n gestaag groeiend nageslacht. Er bestaat een band waarop hij alle op dat moment bestaande kleinkinderen met vermelding van ouders introduceert. Een vaste traditie was de zilveren rijksdaalder op je verjaardag. Ik bewaar nog een brief van Grootvader, gedateerd 10 december 1950 waarin hij mij bedankt voor mijn gelukwensen voor zijn en Oma's verjaardag. In de brief is veel sprake van "bidden", "H.Communie" enz. En typerend voor Grootvader: de enveloppe is voorzien van niet minder dan 8 lakstempels en Persoonlijk, Aangetekend per Expresse verzonden. Na zijn intrede bij de Benedictijnen in Oosterhout werden de contacten wat minder. Ik weet wel dat de sfeer in de abdij mij wel aanstond. De rust, de gezangen, de etenslucht en dan een Grootvader in een monnikspij, dat was wel wat. Ik heb een keer een retraite meegemaakt en toen ook veel met hem gesproken. Inhoudelijk herinner ik mij daarvan weinig, wel dat hij een waardige en wijze indruk maakte en een aangename en rustige spreektrant had. Hij probeerde mij niet ergens van te overtuigen, was weinig expliciet en relativeerde veel. In retrospect vermoed ik dat hij veel vragen was gaan stellen bij de vele zekerheden die zijn vroegere leven hadden gekenmerkt. 2002 - Jeugdherinneringen van Maarten Bertrams (2)

Familiecultuur. Al lezend en bladerend in de boeken van Louk realiseer ik mij hoeveel tradities, rituelen, gewoontes maar ook een bepaalde denktrant mij via de lijn van mijn moeder en dus vermoedelijk oma (Agnes Kuijt) hebben bereikt. Waar denk ik aan?

Het verjaardagsritueel. Het was bij ons thuis gebruikelijk dat bij verjaardagen de jarige pontificaal de trap afdaalde, terwijl beneden in de gang de overige gezinsleden uit volle borst het "lang zal ie leven" zongen, daarbij met vlaggetjes zwaaiend. Bedoeling was, ter opvoering van de spanning, de afdaling pas aan te vangen, nadat er enige minuten hard was gezongen. Vervolgens nam de jarige plaats op een versierde stoel en werden er nog steeds zingend een paar rondjes rond de stoel gelopen. Pas daarna konden de cadeaus in ontvangst worden genomen.

De Sinterklaastafel. Op 6 december lagen alle cadeautjes per kind gerangschikt op de grote tafel in de voorkamer, die voor de gelegenheid was voorzien van een wit laken.

Het vastentrommeltje. Tijdens de vastentijd kregen wij het gebruikelijke aantal snoepjes, koekjes e.d., die dan uiteraard niet mochten worden opgegeten, maar in een trommeltje konden worden bewaard. Op paaszaterdag zat het hele gezin 's ochtends bij de klok, want precies om 12 uur was het snoepen weer toegestaan. Natuurlijk was er dan sprake van één grote, kleffe samengeklonterde bal zoetigheid.

Het Rijke Roomse Leven. Vanzelfsprekend ben ik nog zeer traditioneel katholiek opgevoed. Dat ging gepaard met veel "do's" en nog veel meer "dont's". Als kind gaf je dat in elk geval veel zekerheden, zoals bijv. dat onze buren, niet katholiek, absoluut naar de hel zouden gaan. Ongelofelijk als je daar nu weer aan terugdenkt, maar ik heb dat werkelijk jaren gedacht. Ook in mijn jeugd ging je uiteraard alleen met katholieken om. Dat betekende katholieke scholen, clubs en alleen katholieke vriendjes en vriendinnetjes. Alles wat milder maar vermoedelijk niet echt veel anders dan bij mijn eigen moeder het geval is geweest. Aan de katholieke opvoeding heb ik verder geen trauma's overgehouden. Soms denk ik zelfs nog wel eens met weemoed terug aan al dat uiterlijk vertoon in de kerk, de mystiek en de geur van wierook . Stand ophouden, je netjes gedragen, met twee woorden en vooral netjes spreken, een goede hygiëne, respect voor ouderen en vooral gezagsdragers, gehoorzaamheid, enz. het is me allemaal met de paplepel ingegeven. In de roerige zestiger jaren ben ik uiteraard sommige aspecten van deze " keurige" opvoeding wat gaan relativeren, maar in de loop van mijn leven heb ik andere aspecten evenzeer leren waarderen.

een Koudekant Productie i.s.m. OOP Unlimited